Nadenken over digitale piraterij

Soms moet je iets opschrijven om er later naar te kunnen verwijzen. Ik heb veel en lang nagedacht over piraterij en wil deze met je delen.

Waarom is dit relevant? Omdat dit een interessante tijd is. De muziek en game industrie klaagt al lang over dat piraterij de gehele industrie bedreigd. Met de komst van E-readers in Nederland wordt deze discussie ook relevant voor de uitgevers van boeken. Doordat deze in de toekomst meer en meer digitaal uitgebracht zullen worden zal ook piraterij een belangrijk onderwerp worden.

Vormen van digitale piraterij
Allereerst wil ik de vormen van digitale piraterij opsommen en de aspecten die hierbij van belang zijn:

Allereerst zijn er de peer-to-peer netwerken. Met LimeWire (en vroeger KaZaa, E-donkey, Napster) kun je na het installeren van de tool zoeken naar muziek, films, games en dergelijke. Dit netwerk functioneert alleen als mensen na downloaden ook de bestanden op een plek laten staan waarin andere ze weer kunnen downloaden. Met name dit laatste is momenteel voor de wet illegaal. Voordelen voor de gebruiker zijn dat de drempel laag is en je snel aan de slag kunt. Nadelen zijn dat je nog wel eens bedenkelijke kwaliteit materiaal binnenhaalt, dat je iets anders krijgt dan wat je zocht, dat het traag gaat en dat door de grote hoeveelheid verbindingen die worden aangemaakt je computer/verbinding behoorlijk belast.

Ook BitTorrents zijn erg populair en er is zeer veel materiaal te vinden als je een Torrent client installeert. Bittorrent is ook een vorm van een peer-to-peer systeem en heeft veelal dezelfde eigenschappen. Er geldt in feite hetzelfde als wat ik hierboven geschreven heb. Mijn indruk is dat deze “scene” nog groter is dan de LimeWire scene en soortgelijken. Op diverse sites is materiaal erg snel te vinden. LimeWire werkt volgens mij ook met BitTorrent maar waar je voor Bittorrents vaak via een site zoekt, gebeurt dit met LimeWire in de applicatie zelf. Actieve gebruikers zijn wettelijk strafbaar als ze bestanden open stellen voor anderen om te downloaden. Maar hierover later meer.

Een andere methode om films/games/muziek te downloaden zijn nieuwsgroepen. Ook deze scene is verschrikkelijk groot en als een gebruiker een beetje weet wat hij doet is het veruit de snelste manier om materiaal te verkrijgen. En bovendien strikt genomen, niet illegaal. Het grote voordeel van nieuwsgroepen is dat als je gevonden hebt wat je zocht, dit redelijk feilloos en maximaal snel naar je computer te halen is. Het valt buiten de scope om op de techniek in te gaan, maar één van de nadelen is dat het juiste materiaal vinden iets moeilijker is en dat er meerdere technologieën nodig zijn om aan de slag te gaan. De drempel is voor veel minder ervaren gebruikers te hoog. Tegenwoordig zijn er wel veel tools die het werk voor je uit handen neem en redelijk simpel in gebruik zijn. Een ander verschil met de eerder genoemde piraterij methoden is dat je in de regel geld betaald om van nieuwsgroepen te downloaden. Je Internet provider biedt meestal wel nieuwsgroepen aan, maar zijn vaak wat meer vervuild (missen berichten) en houden het materiaal veel minder lang vast. Nogmaals het voordeel is vooral snelheid en dat je niet zeer veel verbindingen naar je computer hebt die je internet of computer traag maken.

Dit zijn niet de enige vormen van piraterij! Ik zal nog een paar voorbeelden geven:

Het huren van muziek bij de bibliotheek en deze kopiëren. Film lenen van de buurman en deze kopiëren. Een vriend komt langs met zijn MP3 speler en je mag zijn muziek overnemen (werkt meestal alleen als deze niet officieel in de winkel is gekocht :-) ). Maar ook het lenen van de installatie DVD van Microsoft Office en deze installeren (werkt alleen bij volume installatie Dvd’s, wederom even buiten de scope) . En vroeger had je forums waar gebruikers onbeveiligde FTP servers van bedrijven vonden en daar materiaal op plaatsten welke je via het forum kunt vinden.

Waarom is piraterij zo populair?
Ik begeef me hier volledig op het vlak van de opinie. De valt buiten de scope van dit artikel om bronmateriaal van onderzoeken te verzamelen en ik heb hierover al een mening. Ook ga ik uit van het principe dat wat ik vind zal vast niet uniek zijn en geldt wellicht voor veel mensen. Ik laat ook andere landen buiten beschouwing. In China kijken ze heel anders tegen het kopiëren van gedachtegoed aan.

Is piraterij zo populair omdat het origineel kopen te duur is? Is prijs werkelijk de reden waarom mensen zo veel en gemakkelijk kopieën maken? Ik denk dat het wel een rol speelt maar dat het vooral ook met andere aspecten verbonden moet worden om te begrijpen waarom het kopiëren van auteurrechtelijk beschermt materiaal zo populair is. Ik gebruik overigens veel termen naast piraterij omdat al deze termen correct zijn en toch een eigen nuance aanbrengen.

Een belangrijk aspect aan de piraterij is het gemak en de duurzaamheid. Zo heb ik wel eens een spel gekocht voor mijn computer en heb ik het ook nog eens gedownload. Waarom? Bij het originele spel moest ik steeds de CD-Rom in de computer stoppen om te spelen. Vervelend want om al die spellen bij de hand te hebben maakt mijn bureau een rommeltje. Door een illegale crack te gebruiken was mijn CD-Rom niet meer nodig. Dit is dus een voorbeeld van gemak. Een tijdje terug was ik lid van de Music Club van Planet Internet. Ik had een paar nummers online gekocht omdat het me wel makkelijk leek. Toen ik de nummers op een andere computer wilde afspelen, lukte dat niet. En toen de Music Club ter ziele ging kon ik de nummers helemaal niet meer afspelen. Downloaden van de nummers is dus duurzamer.

Ik download wel eens films. Die hou ik dan in voorraad. Als ik op een avond ineens niets meer te doen heb of wil ontspannen, dan kijk ik zo’n film. Omdat het vaak ook nog eens laat op de avond is, kan ik deze dus niet zomaar bij de videotheek halen. Als ik zo’n film dan met plezier gekeken heb zou ik overigens best een klein bedrag over willen maken, maar nu dwaal ik af. Punt is dat ik de prijs van film kijken uit de videotheek dus niet teveel vind, maar dat het gemak van downloaden gewoon groter is. Moet ik er wel bij zeggen dat de kwaliteit van een download soms minder is, of dat er ineens geen ondertiteling bij zit (of in een andere taal en dan ook nog hard gecodeerd).

Hetzelfde geldt overigens voor muziek. Laatst zat ik met mijn vrouw op de bank en liet ik wat muziek horen van wat ik goed vind (uit de oude CD doos), op een gegeven moment noemt ze een band en dat ze daar wel weer eens een CD van wil hebben en dat ze er nu naar wil luisteren. Ik pak de laptop, ga eerst naar AllMusic.Com om de details te zien van waar ik naar op zoek ben. Dan open ik een nieuwsgroepen zoekmachine en binnen vijf minuten luisteren we naar die muziek… Zonder kwaliteitsverlies! Dus geen MP3 maar gewoon FLAC files. Grote kans overigens dat zo’n oude CD nog geen 6 euro kost in de winkel. Een bedrag wat ik er graag voor neer zou tellen. Maar ook hier geldt piraterij is niet alleen een prijs issue, ook gemak is belangrijk.

Als ik de focus verleg naar boeken en elektronische boeken (e-books), dan is er wel wat aan de hand als het neerkomt op prijs. Voor mij voelt het als onrechtvaardig dat ik 80% van de prijs moet betalen voor een elektronisch boek versus 100% voor een fysiek boek in de winkel. Hier heb ik een zeer uitgebreide discussie over gehad met een goede vriend. Maar ongeacht of dit een reële prijs is voor een e-book, voelt het als veel te hoog en zal ik persoonlijk geen e-book voor die prijs kopen. Voor de uitgever maakt dit overigens nu nog niet echt uit, nog geen halve procent van de boeken is elektronisch, dus blijft de prijs gehandhaafd. Iets beter graven leert echter dat er iets vreemds aan de hand is met de prijs van een boek. De prijzen van boeken zijn namelijk in de wet vastgelegd! Totaal idioot en hiermee is dit ook meteen een uitzondering die kunstmatig invloed heeft op de marktwerking. Zeker als de e-book in Nederland opkomt zal de wet contraproductief werken en piraterij in de hand werken. Overigens zal de wet wel goed zijn voor een boekenwinkel. Bol.Com zou namelijk anders met prijzen kunnen gaan stunten omdat de overhead per boek voor bol.com zeer veel lager is dan een traditionele boekenwinkel.

Evolutie van digitale piraterij
Ik ben zelf redelijk deskundig als het gaat om evolutie en evolutie theorieën. Alles is onderhevig aan evolutie en als je erin verdiept vallen heel veel puzzelstukjes in elkaar voor heel veel dingen, bijvoorbeeld de piraterij. Het is ook interessant om de evolutie van de digitale piraterij te bekijken. Twintig jaar geleden waren bulletin boards (bbs) populair. Hier werd er al driftig plaatjes en software uitgewisseld. Op een BBS kon je inloggen met je modem. Nu weten veel mensen al niet eens meer wat een modem is en heb je gewoon internet. BBS verplaatste zich naar internet fora. Al snel werd duidelijk dat files op je computer zetten en delen strafbaar was dus werden FTP servers van bedrijven die niet goed beveiligd waren misbruikt om de software en dergelijke op te plaatsen en werd er op een forum melding gemaakt waar je die dingen kon downloaden. Centraal data bewaren op een server van een particulier bedrijf was strafbaar en zo werden de peer-to-peer netwerken groot. Door evolutie is Napster toen erg groot geworden en luidde daarmee een nieuw tijdperk in. Waren de FTP forums besloten, Napster maakte het ook voor het grote publiek toegankelijk om te downloaden. Toch is het op een gegeven moment gelukt om de makers van Napster aansprakelijk te stellen. Niet zozeer omdat zij illegale dingen deden, maar aanzetten tot deze illegale handelingen. Wat overigens een saillant detail hierin is zijn de nieuwsgroepen. Nederlandse Internet Providers hebben servers waarop de data van nieuwsgroepen staat opgeslagen. In theorie zouden deze bedrijven dus aansprakelijk gesteld kunnen worden voor het hosten van illegaal verkregen data. Het is bijvoorbeeld Brein nog niet gelukt deze vorm van piraterij aan te pakken. Brein richt zich overigens wel op de randpraktijken in deze business. Fill Threads Database (FTD) is hier een voorbeeld van. Zij worden in feite op dezelfde gronden als Napster destijds aangeklaagd. Ze verwijzen namelijk naar plaatsen waar je (overigens nog steeds legaal) materiaal kunt downloaden. Het lijkt een kansloze actie van Brein, maar de rompslomp en onzekerheid is wel zeker iets om rekening mee te houden. Wat je in ieder geval ziet is dat er steeds na acties van RIAA, Brein en dergelijke er veranderingen worden toegepast waarbij de digitale piraterij gewoon doorgaat en zich steeds sterker verbeterend. Zo wordt het steeds gemakkelijker om anoniem te bewegen op het internet middels een proxy server en kun je data ook nog eens versleutelen.

Maar waarom kan en zal piraterij steeds overleven en verder evolueren? Omdat er markt voor is, omdat er nog geen goede alternatieven zijn. Als de muziekindustrie business modellen vind die het gemak bevorderen en de prijs zeer laag houden en geen restricties opleggen over het gebruik, dan is er geen basis meer om een digitaal piraat te zijn. Dit klinkt wat utopisch, en ook hier is er wel wat meer aan de hand.

Digitale piraterij hoeft niet slecht te zijn voor de industrie
Een mooie quote van uitgever Tim O’Reilly: “De vijand van de auteur is niet piraterij, maar onbekendheid.”. En hier zit een hoop waarheid in. Ook gaan er steeds meer geluiden op dat downloaders van muziek gemiddeld meer geld uitgeven als niet downloaders. Van alles wat er gedownload wordt, hoeveel zou er sowieso nooit gekocht worden? Of zoals Chris Anderson schrijft over alternatieven: “mijn boek geef ik gratis weg, maar daardoor krijg ik steeds meer aanvragen voor lezingen”. Of artiesten verdienen wellicht minder met de CD’s die ze uitbrengen, maar concerten zijn steevast uitverkocht. Dat de tussenpersoon –bijvoorbeeld het platenlabel- het hardst roept dat het slachtoffer is van de piraterij, geeft alleen maar aan dat er misschien gesleuteld moet worden aan het businessmodel. Als je vasthoudt aan bepaalde principes heb je kans dat de markt je inhaalt.

Als je kijkt naar de game industrie, merk je ook wel dat er wapenen zijn tegen de piraterij. Zover ik weet kan de Playstation 3 niet gekraakt worden. Illegaal spellen spelen zit er dan niet bij. Met de PSP-Go dwingen ze zelfs dat alles online gekocht wordt. Een model die de traditionele winkels sowieso overbodig maakt. Jammer is dan om te zien dat de spellen die je online koopt dezelfde prijs zijn als dat je ze in de winkel zou kopen. Iets in mijn zegt dan ook dat de PSP-Go een flop wordt… mijn manier om bijvoorbeeld toch goedkoop spelletjes te spelen op de Playstation 3 is dat ik ze 2^e hands koop (bijna altijd onder de twintig euro, terwijl de spellen nieuw zo’n 55 tot 70 euro kosten). Als de mogelijkheid van 2^e hands kopen mijn ontnomen wordt… dan zou ik harder zoeken naar alternatieven of illegaal willen downloaden. Ik geloof dat ook nieuwe spellen voor veel minder aangeboden zouden moeten worden. Ik verdien best een hoop geld, maar de laatste twee jaar heb ik twee keer een spel tegen de originele prijs gekocht. Aan 2^e hands verdiend een uitgever van spellen overigens niets. Net zo weinig als dan als ik ze gedownload heb. Een ander model wat nu langzaam opkomt is dat spellen gratis zijn, en dat je (een klein beetje) betaald voor bepaalde voorwerpen of privileges. Er zijn trendwatchers die denken dat dit de toekomst wordt. Een ander model wat volgens mij niet leidt aan piraterij zijn de abonnement spellen zoals World Of Warcraft.

Digitaal is anders dan fysiek
Digitale piraterij is iets nieuws (heel ruim genomen de laatste twintig jaar), en het is alleen maar mogelijk nu digitaal zo populair is. Er zit nu eenmaal een wereld van verschil tussen fysiek en digitaal. Digitaal zijn nullen en enen en die kosten niets om te verplaatsen. Atomen (fysieke spullen zoals een CD of boek) verplaatsen blijft altijd geldt kosten. Heel veel dingen die te maken hebben met entertainment zoals muziek, verhalen, films, games kunnen digitaal gekopieerd worden. Dit kost ook niets. Het nieuws lezen in de krant die in je bus beland kost geld, het nieuws lezen op het internet kost niets. Ook social media zoals Hyves, Facebook, Flickr zijn in feite vormen van entertainment en voor veel mensen erg waardevol. Toch zijn deze gratis! Als dit gratis is, en nieuws lezen in gratis en ook e-mail is gratis (en films uploaden en delen, etc.), is het dan gek dat mensen (voor het gevoel) vinden dat muziek ook gratis kan? Als Esmee Denters in plaats van een cover een eigen gemaakt nummer op YouTube zet en het wordt een hit, verwacht ze dat mensen hier haar direct voor gaan betalen? Ik denk het niet. Natuurlijk wil ze dat haar CD’s verkocht worden en dat mensen betalen voor als ze de volledige kwaliteit willen downloaden, maar omdat zij de traditionele geschiedenis van de muziek niet heeft meegemaakt accepteert ze wellicht de wereld zoals deze is, en op dit moment is het onbetaald downloaden daar deel van. Nu is dit opinie en mag ik niet voor haar spreken, maar vind haar echt een voorbeeld van de nieuwe digitale generatie. Zij heeft de kracht hiervan ten volle benut. Nu boeken ook hun weg naar digitaal gevonden hebben zullen uitgeverijen hier iets mee moeten anders zullen ze in dezelfde malaise terecht komen als de muziekindustrie

Piracy is in the eye of the beholder
Even een heel ander voorbeeld wat misschien wel leidt tot een paradigma verschuiving. Microsoft biedt sinds kort een gratis virusscanner aan. Hiermee beroofd Microsoft andere bedrijven die zich richten op virusscanners van inkomsten. Op mijn nieuwe laptop heb ik geen betaalde virusscanner meer. Is dit dan ook piraterij? In China heerst voornamelijk het Confucius model: Wijsheid (maar ook muziek) deel je. Daar wordt heel anders tegen auteursrechten aangekeken. Logisch, want het concept van de bescherming van auteursrechten is in mijn ogen onnatuurlijk (voor als je zin hebt: http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/geldigheidsdatum_02-11-2009 , die is vandaag recent :-) ). Het punt is dat je piraterij te interpreteren valt. Je hebt de wet, maar ook gezond verstand. Als een leraar een stukje uit een boek kopieert en geeft aan de leerlingen van de klas, dan is het volgens de wet een strafbaar feit. Maar voor ons gevoel ligt dat heel anders. Volgens de wet mag je overigens ook muziek downloaden. Alleen het uploaden is niet toegestaan. De komende jaren zal hier echter wel verandering in komen.

Laatste overdenkingen
Met dit artikel vergeet ik wellicht 1001 facetten. Mijn conclusie op dit moment is dat piraterij alleen maar kan bestaan als er frictie is in de prijs die aanbieder vraagt en wat mensen redelijk vinden of kunnen betalen. Piraterij is niet alleen een geld ding, ook gemak en duurzaamheid zijn belangrijke aspecten. De wereld is veranderd nu zoveel digitaal is en het verplaatsen van data niets meer kost. Daarnaast zijn er veel mogelijkheden om piraterij tegen te gaan of op een andere manier geld te verdienen. Als aanbieder van vermaak zou ik me richten op die andere manieren, niet op het bestrijden van piraten.

Henri Koppen
2 November 2009